10 jan, 15:04
2015
Algemeen
Ingezonden

BHIC laat snuffelen in ‘geheime archieven’

Januari is voor veel mensen de maand om goede voornemens te maken en het jaar met een schone lei te beginnen. Voor het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC) betekent dit dat er weer nieuwe archieven openbaar zijn geworden en dus toegankelijk zijn. Voor het vierde jaar roepen wij deze maand uit tot ‘openbaarheidsmaand’. Iedereen kan nu via de overzichtslijst kennisnemen van documenten, archieven en archiefbestanden die sinds 1 januari openbaar zijn geworden. Daarnaast schenkt het BHIC de hele maand januari elke vrijdag op www.brabantbekijken.nl aandacht aan een paar van die ‘nieuwe’ archiefstukken. Ieder jaar worden er nieuwe archiefstukken openbaar. Dat gaat doorgaans geruisloos, maar er zitten vaak leuke en interessante stukken bij. Het BHIC vervult binnen de provincie Noord-Brabant een belangrijke rol in de openbaarheid van de overheid. Onderzoekers, journalisten en andere geïnteresseerden kunnen met eigen ogen zien wat de overheid aan stukken heeft geproduceerd. Maar ook archieven van particulieren komen op de openbaarheidslijst voor. Bron van informatie Zo zijn er dit jaar weer stukken openbaar geworden uit het archief van de vooraanstaande Brabantse familie Van de Mortel – De La Court. In dit archief zitten onder meer de in inkt geschreven aantekeningen van Jan Benedictus Victor Maria Josephus van de Mortel (1897-1962), die op een paar velletjes papier een tijdlijn van zijn leven geeft. We worden getuige van hoogte- en dieptepunten in zijn leven: van de datum van zijn Eerste Heilige Communie, het overlijden van zijn grootouders tot en met een reis naar Egypte, maar ook het noodlottig ongeluk van Koningin Astrid van België komt in zijn lijst voor. Wie wil weten hoe het gesteld was met de criminaliteit en de overtredingen in Vught, krijgt daar zeker een indruk van als hij/zij het dagrapportenboek van de politie leest, te vinden in de dagrapporten 1938 – 1939 van de gemeentepolitie Vught. Zo blijkt dat er op 19 augustus 1938 onrust was in het broederhuis St. Petrus Canisius aan de Aloysiuslaan in Vught. Twee “manspersonen” van om en nabij de veertig jaar klopten rond drie uur ’s middags aan bij het huis. Broeder Bernardus Wijskamp heette de enigszins uitgehongerde heren welkom, gaf ze een paar sneetjes brood. Maar in plaats van dankbaarheid vroegen ze uiterst brutaal om drinken. Die toon stond broeder Bernardus niet aan hetgeen resulteerde in een fikse woordenwisseling met vernielingen in huis tot gevolg. Wie denkt dat ‘animal cops’ het paradepaardje zijn van Dion Graus, heeft het mis. Zo lezen we in een van de rapporten dat een agent op 12 augustus 1938 tijdens zijn surveillance door Vught een zwaar vermagerde poes aantrof in een dichtgebonden zak. Hij nam het beestje naar het bureau, gaf het royaal te eten en liet het vervolgens weer vrij. In diezelfde dagrapporten staan ook veel zaken over schending van eerbaarheid. Degene die nieuwsgierig is naar vraagstukken rond huwelijk en echtscheidingen, vindt veel van zijn gading in de parochie archieven. Wat een arbeider zoal verdiende die via de werkverschaffing in de jaren ’30 van de vorige eeuw grondwerkzaamheden verrichtte, is weer terug te vinden in de weekstaten van het Burgerlijk Armbestuur Dinther (1812 – 1964). Ook in 2015 worden er weer nieuwe rechtbankvonnissen openbaar, die van het jaar 1939. Maar er is zoveel meer. Nieuwsgierig geworden? Dit is de overzichtslijst van stukken die per 1 januari 2015 openbaar zijn geworden.

Openbaarheid archieven De Archiefwet 1995 bepaalt dat documenten van overheidsinstellingen na twintig jaar worden overgedragen aan het historisch archief. Ruim 95 procent van de overgedragen stukken is direct in te zien. Voor de rest geldt een beperking op de openbaarheid, meestal omwille van de privacy van nog levende personen. Over particuliere archieven maakt het BHIC speciale afspraken met de schenkers. De beperkingen gelden altijd voor een van tevoren vastgestelde periode. En dus worden er jaarlijks nieuwe archieven openbaar. ’s-Hertogenbosch, 5 januari 2015